Yeni başlayanlar için: Kemoterapi

Kanser tuhaf bir hastalık. Sizde, ailenizde ya da sevdiğiniz bir dostunuzda olmayınca ya hiç umurunuzda olmuyor ya da çok korkutucu geldiği için bilinçli bir şekilde bilinçaltına atılıp tamamen gözardı ediliyor, ağza dahi alınmıyor. Oysa ki çok yaygın kanser. Mesela gelişmiş ülkelerde her 10 yetişkinden 1'inde kolon kanseri, her 8 kadından 1'inde meme kanseri, her 4 erkekten 1'inde prostat kanseri, toplumun %8'inde akciğer kanseri görülmekte. Bu tip yüzdeleri verdikçe aklıma hep bizim patoloji hocasının "yüzdeleri bir arada ele alınca normal diye tanımlanabilecek insan kalmaz" demesi gelir. Aslında bir anlamda doğru da.. Yaşam uzadıkça, beslenme ve egzersiz alışkanlıkları değiştikçe, tıp gelişip adı konmamış hastalık oranları düştükçe, aslında her insanın yaşamı boyunca en az bir ciddi hastalık geçirdiği gibi bir sonuç çıkıyor ortaya. Kanser de bunlardan biri.

KANSER kelimesi ne kadar negatif anlam yüklü, hiç fark ettiniz mi? KANSER, küçük harfle yazılamaz gibi.. Zaten K harfiyle başlayan kelimeler bizim dilde biraz ağırdır. Katı, kötü, kan, karafatma, kabızlık, kurufasülye.. falan. Garip bu. Psikolinguistik bir yana, kanser kelimesi çağrışımları gereği de korkutucu. Ağrı, acı, ölüm.. Pozitif anlam ilişkisi kuramadığımız kelimelerden.

Gerçekten öyle mi peki? Biraz aaştırırsanız, aslında pek değil. Son on yıldır, tedaviler de geliştikçe ve insanlar yüksek oranlarda kanseri "yenmeyi" başardıkça, kanserin pozitif yönlerinden de bahsedilmeye başlandı. Ben bile yazmışım burada. Kanserle gelen olgunlaşma, sosyal ilişkilerde iyileşme, yaşama bakışta değişim konuları, psikoloji ve onkolojide sıklıkla ele alınmaya başlandı. Artık kanser; çaresi olan, hatta yakalandığınızda ve savaştığınızda kişisel gelişiminize olumlu katkıları olduğu kanıtlanan bir "yaşam süreci" olarak kabul ediliyor. Erken dönemde teşhisi konan, yerinde tedavi edilen ve önleyici terapilerle desteklenen kanserler, artık "hastalık" yerine "yaşam süreci" olarak anılıyor. Bir psikolog olarak, ben de bu sürecin normalleştirilmesi taraftarıyım. Yani kanser teşhisi konulan ve tedavi sürecinde olan kişilerin "hasta" olarak tanımlanması yerine, bu kişilerin özel bir yaşam döneminde olduklarının dile getirilmesi, kişinin normal yaşamından mümkün olduğunca uzak bırakılmaması ve sosyal, bilişsel ve psikolojik yaşamlarının kesintiye uğratılmaması gerektiğini savunuyorum. Tabii ki bu hastalığın önemsenmemesi veya hafife alınıp tıbbi ya da koruyucu davranışsal gereklerin ve yaptırımların hiçe sayılması anlamına gelmemeli. Önemli olan kanserle edilen tıbbi mücadeleyi titizlikle sürdürürken, yaşama tutkuyla sarılmak belki de.

Bunları yazmak veya konuşmak kanserle yüzyüze gelmemiş biri için ne kadar kolaydır bilir misiniz? "Canım tutunuver işte hayata" demek, "somurtma, ağlama, sinirlenme, neşeli ol işte" demek, kısaca "Allah şifa versin" deyip kendi dertlerini anlatmaya başlamak ya da hasta ve yakınlarının karşısına geçip "senin başına niye geldi buuuu" diye hönküre hönküre ağlamak.. İnanın, bunlar yapılıyor ve son derece sinir bozucu durumlar. Oysa kanser hastalarının ahlayıp puflayan, onları azarlar şekilde konuşan, sinirlerini bozan, ille bir neden aratıp sanki kendi keyifleriyle kanser olmuşlar gibi "şunu şunu yaptın ya da yapmadın, ondan oldu" diyen "ben sana dediydim" tiplemelerine değil, onlara neşe ve umut veren dostlara ihtiyaçları vardır. Onun da samimisine ama.. Yoksa yüzün gülerken için ağlıyorsa, bunu en kolay onlar anlar..

Ağlayıp sızlayacaksanız, kendi derdinizi anlatıp sıkacaksanız, telefon edip yarım saat çene çalarak hastayı yoracaksanız, herşeyin artık ne kadar hormonlu olduğunu, bu nedenle kanserlerin ne çok arttığını "onda şu var, bunda bu var" diyerek ortaokul coğrafya öğretmeni misali sıralayacaksanız, bir zahmet siz eksik olun. Samimi insan konuşmaz, gider iki organik yumurta, domates alır gelir mesela. "Evet çok yaygın ama tedavisi mümkün" diye moral verir mesela. Öğreten adam değil, destek veren dost olur, insanı rahatlatır, hep kanser yerine başka şeylerden sohbet eder. Süreci normalleştirir yani. Lütfen böyle olun siz de.

Kanser öcü değil. Bir süreç. Dün ve bugün Ankara'daki Numune Hastanesi'nin Tıbbi Onkoloji Polikliniği'nde insanları inceler ve bazılarıyla sohbet ederken bunları öğrendim ve paylaşmak istedim. Bir de insan bazı şeyleri ancak deneyimleyerek, uzun yoldan öğrenebiliyor. Kemoterapi süreci de bunlardan biri. Hassas bir konu bu kemoterapi, herkes herşeyi söylüyor. Ben hep korkardım mesela "kemoterapi" ile "yazık" kelimelerini sıkça bir arada kullanırdım. Ne angutluk. Tamam, zor bir süreç, dikkat edilmesi gereken bir süreç, bilgilenilmesi gereken bir süreç.. İnsanı bitab ve halsiz bırakıyor, süründürüyor gerçekten. Ama öteyandan, aslında normal de bir yaşam süreci.. Yani 7 yaşındaki çocukla 87 yaşındaki ihtiyar da alıyor, gayet de güçlü gidiyor o koltuğa oturuyorlar.

Şöyle oluyor kemoterapi: bir gün önceden gidilip kan tetkiki yaptırılıyor. Birkaç saat içinde çıkan sonucu doktorunuza gösteriyorsunuz. O tedaviyi onayladığında, ertesi gün poliklinik hemşirelerinden kişiye özel ilacınızı alıyorsunuz ve kemoterapi odasına geçiyorsunuz. İlk serumlar hızlı veriliyor, sonrakiler ise 46 saatte yavaş yavaş verileceği için, serumlar bir askı ile boynunuza asılıyor ve eve yollanıyorsunuz. Evde dinlenmeniz, soğuk hava akımlarından, olası mikrop kapmalardan (yakın temas vs.) uzak durmanız gerekiyor. İlaçlar bulantı, halsizlik ve bazen saç dökülmesi, ellerde aşırı hassasiyet yapabiliyor ama yeni nesil ilaçlarda bu etkiler de daha az hissediliyor. Bir de genellikle 6 ay her 15 günde bir planlanan tedavide, ilacın damarlardan verilmesi bir süre sonra damarlarda sertleşme ve tahribata neden olduğu için, omuz ile göğüs arasında bir damara "port" denen bir alet takılıyor ve bu tedavi sonuna dek vücudunuzda kalıyor. Dıştan elbise altından belli bile olmuyor, güzel bir buluş. 46 saatlik ilaç bitince yine hastaneye gidiyorsunuz, iğne çıkartılıyor, port temizleniyor ve eve dönüyorsunuz. Birkaç gün içinde de iştahınız ve enerjiniz geri geliyor. Tabii bu süreç hiç kolay değil, psikolojiniz hassas oluyor, kırılgan oluyorsunuz, yakınlarınız biraz fazla üstünüze düşüp sizi sinirlendirebiliyor. Ama sonuçta bir süreç. Herkesinki farklı olsa da başı ve sonu olan bir süreç. Geçeceğini, sağlığınıza kavuşacağınızı lütfen hiç unutmuyorsunuz.

İşte böyle; yeni başlayanlar için kemoterapiye giriş postu oldu bu da.. Dün ve bugün onkolojide çok tatlı insanlar gördüm ve tanıdım. Bazısı müthiş bir enerji ile örgü örüyor, bazısı gazetesini okuyor, bazısı ders çalışıyor, bazısı sohbet ediyor bir yandan da kemo'larını alıyorlardı. Bu süreci normalleştirmeyi başaran, ailesi ve sevdiklerinden destek alarak geleceğe olumlu bakanlar, eğer bu bir savaşsa, kazanan taraf oluyor anladığım kadarıyla. Özetle; kemoterapide korkulacak birşey yok ama kesinlikle hafife alınacak bir süreç de değil. O zaman ne yapıyoruz sevgili bloggercıklarım? Pozitif düşünüyoruz, sağlık kontrollerimizi aksatmıyoruz, tüm hastalara da bol şans ve şifa diliyor ve dua ediyoruz.

Görsel buradan alıntıdır.