Exit through the gift shop (Banksy)

Daha önce Banksy'den bahsetmiştim diye hatırlıyorum ama aradım bulamadım, belki de arada sırada gelen şu ünlü ve yıkıcı "sileyim gitsin bu yazıyı, hiç olmamış" krizlerimden birine kurban gitmiştir. Banksy'yi seviyorum, bence kendisi tasarım ve görsel sanat alanında bir deha. Özellikle İsrail Filistin arasındaki duvara yaptığı işlerine büyük hayranlık ve saygı duyuyorum. Tabii gizli kimliği ve tanıyanların deyimiyle "göründüğü (ya da görünmediği) gibi olduğu" yönündeki duyumlar kendisine ilahi bir aşk duymamıza, bizi sadece sanat değil merak ile de cezbetmesine neden oluyor.

Dün gece sonunda zaman bulup Exit Through the Gift Shop'u izleyebildim. Tuhaf ama daha önceden izlediğimi ve hatta üstüne yazı yazdığımı da sanıyordum, ikisini de yapmamışım. Farklı bir kimliğim falan mı var, gece yürür gibi yazı mı yazıyorum bilemedim şimdi.. Neyse olsun bir daha yazayım.

Çok şenlikli bir filmdi bence. Modern sanatı ve sanatın sanatçıdan çıktıktan sonraki evrimini muhteşem tiye alıyor, tipik bir Banksy yapımı. Bana kalırsa (ki biraz araştırdım sadece ben değilmişim böyle düşünen) filmin temel karakteri Thierry Guetta tamamen sanal bir zat-ı muhterem. Hani Banksy'nin sanat "eserleri" yanında yarattığı bir sanat "adamı" gibi birşey bence. Ama can alıcı nokta, var böyle adamlar, "sanatçı"lar. Yani aslında yaptıkları saçma sapan, hiç bir sanatsal boyutu olmayan, "çöp" tabir edilecek kalitesiz işler olsa da deli gibi satıyor, tutuyor, acaip paralar dönüyor ortada. Üstelik bir çok araştırma da yapılmış, "sanatı yapmak, belli değer biçmek değil, satma tekniğidir ün kazandıran" deniyor. Bir çok sanat eleştirmenini bir odaya topluyorlar ve ufacık bir çocuğun elinden çıkmış karalamaları "ünlü bir sanatçı" süsüyle sunuyorlar, eleştirmenler sadece karalamaları sanat olarak betimlemekle kalmıyor, üstüne bir de fahiş fiyatlarla değer biçiyorlar. Bir başka örnek, Banksy kendi paha biçilemez eserlerini yine bir dahiyane proje mantığıyla bir köşede satmaya çalışıyor, "bunlar gerçek Banksy olamaz, sahte bunlar" diye almıyor kimse. Kendisi de tasarımcı ve sanatçı olan eşim hep der "sanat nedir, sanatı sanat yapan hangi belirleyicilerdir, asıl soru bu" diye..

Mr. Brainwash adıyla kendini ortaya atan Guetta'nın normal bir sanatçının çok pardon ama kıçından çıkmışa benzeyen "sanatı"nın önlenemez yükselişi arasında tabii ki ticari kafası var, adam 5 dolarlık tshirtleri 1000 dolara satabildiğini söyleyerek başlıyor zaten hikayeye. Gerisini Banksy'nin sunum dehasına bırakalım, oldukça keyifli bir izleti. Tavsiye olunur.